Dette er saka: Den kjente oppfinnaren Vilhelm Skjærpe har vore sporlaust forsvunnen sidan han forsvann utan spor. Dette er nå to dagar sidan. Skjærpe er mest kjent for dei banebrytande installasjonane på Garborgsenteret, men han er også mannen som oppfann den såkalla «boklomma», ein stad å legga lommeboka. Garborgsenterets Inger Undheim har sagt til Den 17de Mai at «Skjærpe skal finnast, kosta kva det kosta vil, berre det ikkje overskrid budsjettet». Derimot har ikkje Jærmuseets direktør, Målfrid Snørteland, svart på nettavisa sine spørsmål om det verkeleg finst ein Skjærpe-post på debetsida, eller om mannen må reknast som svinn. Følg med!
Garborgsenterets avdelingsleiar sat på kontoret og las nettavisa Den 17.mai, då ein populær gestalt med alpelue og stort skjegg stilte seg i den opne døra. Trass i den tragiske nyheitssaka ho nett hadde fordjupa seg i, sprakk andletet hennar i eit breitt smil då ho såg kven som kom.
«Helge!»
Helge Torvund hadde lenge vore ein kjær gjest og bidragsytar på Garborgsenteret. Han var ein av landets leiande poetar, selde diktsamlingar i tusentals og fekk kritikarar til å klappa med tastaturet. Han gav Undheim ein rask klem og sette seg, fekk ein kopp kaffi og drakk nokre lange slurkar.
«Nå, Inger,» sa han, «fortell meg, kva er det som skjer? Kvifor ringte du?»
«Vilhelm er sakna.»
«Oppfinnaren?»
Undheim viste han nyheitsartikkelen og presiserte:
«Ingen hadde sett han på to dagar då eg sjekka TV-tønna i dag tidleg. Eg fann denne.»
Ho sette minnepinnen i computeren og spelte filmen.
Etterpå var det stille ei lang stund. Torvund gnog på tomlane.
«Nå?» sa Undheim. «Du ser kvifor eg ringte til deg?»
«Alabama?»
Diktsamlinga «Alabama?» var Helge Torvunds bestseljar, eit kommersielt gjennombrot. I kjølvatnet av suksessen var han blitt sjølve twitterpoeten, ein jærsk hoffpoet og eit etterspurt litteraturorakel – med Ogna som Delfi. At Skjærpe let boka stikka opp av jakkelomma kunne vanskeleg tolkast som noko anna enn ein beskjed: Inger! Kontakt Helge Torvund!
«Veit du kva dette er?»
Undheim la ein liten metallgjenstand på bordet. Ho hadde funne han gøymt under vevkameraet i TV-tønna. Poeten løfta han, metallbiten var ikkje meir enn tri fingerbredder lang, rektangulær, blank og flat. Han las inskripsjonen:
«Honorificabilitudinitatibus?»
Ho såg på han.
«Er det ein kode, Helge?»
«Dette,» svarte han, «er det lengste ordet i det engelske språket.» Han såg opp og forklarte: «Låneord sjølvsagt, frå latin.»
«Kva tyder det?»
«Noko slikt som kvalifisert til ære eller -æresbevisningar.»
«Koss veit du alt dette?»
«Eit langt liv i litteraturens teneste,» sukka han. «Dette ordet har ein historie. Sei meg, Inger, kjenner du Francis Bacon?»
«Den engelske filosofen?»
«Lord Bacon var ein av berre to engelskmenn som beviseleg nytta dette ordet på 1600-talet. Den andre var William Shakespeare, i komedien «Kjært besvær forgjeves». I England fører dei statistikkar på alt, og einskilde gonger fører dette til overraskande og spennande oppdagingar. Som med dette. Bacon brukte ordet i ei notatbok. Dette vart oppdaga etter at ein oppsiktsvekkande teori vart sett fram mot slutten av 1800-talet.»
«Ein teori om Bacon? Meiner du konspirasjonsteorien?»
Sant å seia krydde det av konspirasjonsteoriar om den engelske filosofen. Bacon skulle vera den engelske kongens ukjende son, hans ukjende bror, leiar for frimurarane, ihuga rosenkreutzer, vaktar av paktens ark, korrupt spion, god til steikte egg. Men mest kjent var ideen om at han skulle ha skrive under psevdonym.
«Han kan ha skrive skodespela til Shakespeare,» fortalte Torvund. «Mange hevdar at dette ordet er sjølve provet.»
«Honorificabilitudinitatibus?»
«Berre to brukte dette ordet, tilsynelatande uavhengig av kvarandre. Bacon og Shakespeare.»
«Men kva har det med Vilhelm å gjera? Har ordet noko med forsvinninga å gjera?»
«Dette kan eg kje vita noko om.» Torvund førte fingrane gjennom skjegget. «Men det verkar jo som om Skjærpe gøymde metallbiten, at han gav den til deg for at ingen andre skulle få tak i han.»
Undheim nikka ettertenksamt. Ho reiste seg frå stresslessen sin og tok ein runde i kontoret. Ho såg på bileta på veggen: Hulda Garborg, Arne Garborg, sonen deira. Ho hadde ei bokhylle full av originale Garborg-verk, mellom dei det einaste kjende eksemplaret av tredjeutgåva av «I Helheim».
Kor var Vilhelm? Levde han? Kvifor hadde han fått henne til å kontakta Helge Torvund?
«Inger,» sa poeten. «Kan det ha noko med Garborg å gjera?»
«Kva meiner du?»
«For det første er Vilhelm hjernen bak mange av installasjonane i museet, og han vender seg direkte til deg, Inger, leiaren på Garborgsenteret. Og så vart han jo overfallen her òg.»
«Du,» sa Undheim, «kom.»
Ho viste veg gjennom kjøkkenet og ut i utstillinga. Ho sette seg ved den første computeren og kom inn på Den 17de Mai. Ei ny sak låg allereie ute.
Herregud!
«Bongo!»
Eit stort hockeyhår stakk ut frå avlukket ved sida av.
«Ja, sjef.»
«Eg ser på den siste nyheitssaka di. Flotte greier og alt det der, men du må retta på ein liten ting.»
«Ja vel, sjef. Kva då?»
«Hugs a-endingar i infinitiv. Dette har me snakka om, Bongo.»
«Ja, sjef. Skal retta det med ein gong.»
Bongo Jensen var fetter av den drepne Gonzo Johnsen, forfattar av ein serieartikkel på garborg.no. Det var berre nokre månader sidan Johnsen vart skoten av ein ustabil norskfagsfanatikar og Garborgs galning, den berømte lokalrockaren John Fossmark. Dødsfallet vart direkteskrive i episode 29 av artikkelserien «Garborgs galningar av Gonzo Johnsen». Så lynrask hadde Johnsen vore på tastelabben at han fekk til å skildra sin eigen død innanfrå. Han rakk til og med å takka for alt i setninga «Takk for alt». Dette hadde gjeve han kultstatus blant lesarar som likte død og takking.
Slektskapen med forfattaren Johnsen utgjorde mykje av bakgrunnen for at Jensen hadde fått det ledige vikariatet som formidlar på Garborgsenteret. Avdelingsleiar Inger Undheim hadde håpa han skulle inneha noko av fetterens dyktigheit.
Som formidlar hadde Jensen ansvaret for gaidinga i Garborgheimen, Knudaheio og Fotland mølle. Men mesteparten av tida nytta han til å skriva i Den 17de Mai, ein nettversjon av Arne Garborg si gamle avis, nå publisert av Garborgsenteret.
Undheim logga seg på eit program som heitte boksøk. Her kunne ein søka på einskildord òg. Ho haka av på «alle», slik at maskinen kunne leita gjennom alle dei digitaliserte verka av Arne og Hulda Garborg. I søkefeltet skreiv ho:
H O N O R I F I C A B I L I T U D I N I T A T I B U S
Ho førte fingeren over tøtsjskjermen og trykte på «søk». Svaret kom med det same:
B O N D E S T U D E N T A R S. 101 (PM)
«PM?»
Ho trykte på «gå til», og sida poppa opp på skjermen framfor dei. Dei måpte.
«Parismanuskriptet!» ropte Undheim. » Det vart jo aldri utgjeve!»
«Me har ein link,» slo Torvund fast. «Shakespeare – Bacon – Garborg.»
«Men Bacon kan då umogleg ha skrive Garborg sine verk,» protesterte Undheim. «Han døydde jo to hundre år før Garborg vart fødd!»
«Eg veit det, eg veit det,» mumla Torvund. «Me treng hjelp, skal me løysa dette.»
«Kven kan hjelpa oss?»
«Berre éin.» Poeten Torvund løfta alpelua med den eine handa og tørka sveitte med den andre. «Han kan alt som tenkast kan.»
«Du meiner vel kje…?»
«Jau!» svarte Torvund bryskt. Han gjorde eit lite hopp og heldt begge peikefingrane opp i vêret som pistolmunningar. «John Fossmark!»
Då høyrde dei ei forrykande tasting frå avlukket til Bongo Jensen.
Du verda, så spennande dette vert. Viss du ikkje får pusta, så er det fullt forståeleg. Les vidare i episode tri i denne dritskumle krimmen: John Fossmark, ein kannibal?