Det var begynt å likna eit kappløp frå Knudaheio til Garborgsenteret.
Framst låg Inger Undheim. Saman med doktor Vold, utstillingsleiaren og museumslektoren køyrde ho ein oransje mini, og dei hadde allereie kryssa tettstaden Undheim. Rett nok var ikkje tettstaden svært stor, men både handelslaget og parkeringsplassen var tilbakelagt.
«Hoppsan!» ropte ho, idet bilen traff ein fartsdump ho ikkje hadde sett.
Ein kilometer bak følgde vikaren hennar, John Fossmark, samt formidlaren Sorry Jansen, i ein mørkeblå skoda. Dei måtte hindra henne i å koma tilbake på jobb, då ville vikariata deira opphøyra og dei kunne bli arbeidslause.
«Fortare!» sa Fossmark.
«Eg har klampen i botn allereie, herr John.»
«Hekkan, Sorry! Denne jækla bilen din, eg skal seia deg det at eg veit faen kje kva eg skal seia. Jau, nå veit eg det! Eg kan til dømes fortelja ei jevleg fin historie medan me køyrer. Vil du høyra?»
«Nå, herr John? Me er jo midt i eit kappløp om sjølvaste Garborgsenteret.»
«Me køyrer jo så sakte allikevel. Det er akkurat som å stå i kø, dette. Jau, nå skal du høyra. Sett deg godt tilbake i førarsetet og lytt. Kos deg. Har eg fortalt om då eg vaks opp og fekk kamferdrops av farmor kvar einaste dag?»
«Nei.»
«Vel, det skjedde kvar einaste dag, ser du.»
»Kva då, herr John?»
«At eg fekk kamferdrops av farmor! Høyr etter. Du kan godt visa litt respekt når eg brettar ut privatlivet mitt på denne måten.»
«Orsak, herr John. Kva skjedde så, herr John?»
«Det er kje noko så, Sorry! Det om skjedde var at eg fekk kamferdrops av farmor kvar einaste dag, eg sa jo det! Det er ei god historie; nesten romantisk, ser du.»
«Romantisk, herr John?» sa Jansen idet han nesten kjørte på ein syklist, «kva meiner du?»
«Jammen tenk deg, Sorry, at viss det ikkje hadde vore farmor, ser du, men ei dame som var mykje finare og litt yngre, og som i staden for kamferdrops hadde eit par svære puppar.. Så… ja, då ville det ha vore romantisk. Ikkje sant, Sorry?»
«Ja, det er vel sant, det, herr John.»
«Det er klart det er sant! Romantikken er aldri langt unna, skal eg seia deg. Og det finst ingenting så oppbyggeleg som ei god historie med dårleg moral. Eg kjenner meg betre allereie. Ja, nå trur eg me kan vinna dette kappløpet. Men først er det din tur til å fortelja ei historie om deg sjølv.»
«Det er kje så mykje å seia om meg, herr John. Her, ta ein kopp kaffi.»
«Mmhmm.» Fossmark sleika seg rundt munnen og smatta. «Det var godt sagt, det. Her, ta ein kopp kaffi, sa du. Eg måtte ha stroke deg dersom det var ei novelleoppgåve, sjølvsagt, men eg skal godkjenna det i dag. Enkelt i forma, men godt innhald.» Han rapte. «Har du meir?»
«Historier?»
«Nei, kaffi!» Fossmark trampa irritert i golvet. «Kva faen? Det er noko her nede ved føtene mine… eit ekstra pedalsett! Koss kan dette ha seg?»
«Orsak, herr John. Eg fekk han billeg. Det har vore ein polsk køyreskulebil.»
«Det skulle du ha sagt før.»
«Ja vel, herr John, men kvifor?»
Fossmark tråkka på gassen. Idet dei køyrde inn i ein mørk snøstorm akselererte bilen til dobbel hastigheit.
Oppe ved steinhovudet stod to av Jærmuseets høgasteståande personar. Museumsdirektør Snørteland trakk vinterkåpa godt omkring seg. I snødrevet var det berre så vidt ho kunne skimta baklysa på dei to bilane som raste av stad mot Bryne og Garborgsenteret. Ved sida hennar sto den høge og ranke Sondre Hvam. Han var driftsleiar på avdelinga Flymuseet og leidde drifta der. Han drog skinnlua godt og varmt ned over dei store og kalde øyrene.
«Eg kan ta igjen Fossmark,» sa han høgt og rankt.
«Korleis då, Sondre?» Snørteland hutra. «Han er på vegen allereie, og det er berre tolv kilometer til Garborgsenteret.»
«Med fly,» sa Hvam.
«Med fly? Då må du til Sola først. Det er nesten fire mil.»
«Eg har flymotor i bilen. Eg køyrer forbi Fossmark rett nedi bakken her, deretter køyrer eg grisefort til Sola og flyr tilbake til Garborgsenteret. På den måten kjem eg først fram. Den galningen skal kje få sjansen til å skada Inger.»
«Ja, det enkle er ofte det beste. Lukke til, Sondre.»
Hvam høyrde ikkje. Han hadde allereie sett seg inn i sin modifiserte militærgrasklippar med flymotor, konstruert av Jærmuseets altmoglegoppfinnar Endre Ueland.
Hvam fyrte opp etterbrennaren sin og gav biogass nedover Knudaheibakken.
Museumsdirektøren sto stolt tilbake. «Hadde dette vore fiksjon,» tenkte ho, «ja, då ville Sondre ha vore ein krysning av Batman og Lynvingen. Flinkare driftsleiar har me aldri hatt.»
Ho gnei seg tilfreds i hendene.
Med dette var tre bilar på veg til Garborgsenteret. Først avdelingsdirektør Inger Undheim og doktor Vold i ein oransje mini; deretter John Fossmark og Sorry Jansen i ein blå skoda med to pedalsett og dobbel hastigheit; til sist Sondre Hvam, Flymuseets høge og ranke driftsleiar, i ein modifisert militærgrasklippar med flymotor og sjåførtilkopla biologisk etterbrennar.
Hvam styrte kjapt og sikkert ut og inn mellom motgåande og medgåande trafikk. Då han kom bak ein politimotorsykkel, pikka han ryttaren på venstre skulder og fór forbi til høgre. Ein syklist i motgåande felt vart mistenkt og straks arrestert. Det viste seg å vera forhøyrsdommar Einar Heien, på veg heim etter å ha dømt ein treningskamp for oldboys. Han måtte venta til neste morgon med å frikjenna seg, han hadde jo ikkje lov til å gjera slikt utanom arbeidstid. Til gjengjeld gav han politimannen gult kort. Då det viste seg at han hadde gult frå før av, etter munnbruk i den nemnde oldboyskampen, måtte dommaren dra opp det raude kortet. Dette resulterte i at politimannen måtte stå over neste oldboyskamp, som var mot sveitsiske Young Boys.
Alt dette var Hvam sin feil; men han hadde moralsk rett til å gjera som han ville. Han hadde jo ikkje høyrt om konsekvensetikk. Dessutan skulle han redda Garborgsenteret.
Det var spennande.
Spennande. Spennande. Spennande.
I same stunda som dette hende, skjedde noko anna samstundes. Mellom anna var Torvald Tu-tilhengarane ute på hekkan, noko som heldigvis ikkje vedkjem denne soga; for då måtte me ha høyrt om epleslang, tægging, sløkking av lyktestolpar og resitering av Torvald Tu-viser med klappeleik og tyggegummi. Det einaste me vil seia om dette er at det er best å vera inne når uhellet er ute på prøve. Lukke til!
Det som derimot vedkjem oss, er at Riksmålsforbundet, etter å filosofert over flukta til Nils Henrik Smith, hadde kome fram til at dei måtte handla før det var for seint. Ei som høyrdest ut som Helene Uri trudde dette innebar at dei måtte koma seg på kjøpesenteret før stengetid. Då måtte verten, Kjell Arild Pollestad, forklara at han meinte dei skulle gå til handling.
«Jeg vil heller kjøre,» svarte ho; men då sa Pollestad rett ut at dei ikkje kunne venta lenger på at Haugtussa. Pollestad-utgaven skulle mørna nynorskbrukarane. Dei måtte gå rett til siste punkt av planen.
Meisterplanen.
Eller medisterplanen med stum d.
Den endelege løysinga var å hacka Instagram-kontoen til Garborgsenteret. Når den leiande nynorskinstitusjonen med over tusen følgarar begynte å legga ut sine statusoppdateringar og emneknaggar på bokmål, ville målstriden vera vunnen. Landet kunne endeleg samlast til éin kommune. Alt dei trong å gjera, var å få tak i telefonen til Sorry Jansen, Garborgsenterets vikarformidlar. Medan dei taktlause losjemedlemmane marsjerte i takt nedover Storgata – med Pollestad framst, der han bevegde seg utan å løfta på knea – peika nokon på Høghuset og sa:
«Se! Bryne er akkurat som Manhattan!»
Med rette roder marsjerte dei nedover Storgata, og song i kor:
«First we take Manhattan! Then we take Garborgsenteret!»
Gubban, så spennande! Kven kjem først? Riksmålsforbundet? Inger Undheim? John Fossmark? Eller Sondre Hvam i fly? Kort sagt: kven kjem til å vinna den norske språkstriden? Vil Riksmålsforbundet lukkast i å innføra bokmål i heile Noreg? Vil dette igjen føra til ei storstilt kommunesamanslåing? Vert enden på riksmålsvisa Norge kommune? Følg med, følg med, det angår deg!
Til den det måtte angå (22. desember)
PS! Garborgsenteret poengterer at alle karakterar og institusjonar, sjølv dei som er baserte på verkelege personar og institusjonar, er fiktive karakterar og institusjonar.