Der inne er temperaturen og luftuktigheita stabil, og alle musea i Rogaland har fått tildelt lagerplass. Jærmuseet har samla uhorvelege mengder gods og kråkesølv. Garborgsenteret sette seg på nokre åpne, komfortable vogner med herleg, frisk luft og god beinplass – og vart køyrt så langt inn i fjellet det er mogleg å koma utan å støta på andre troll.
Langt om lenge og lengre enn langt openberrte det seg ein hall av godsaker, Jærmuseets eige skattkammar. Har fann dei rokkar, plogar, omnar, traktorar med punkterte hjul, trillebårer utan hjul, ski utan glid, piano utan lyd og kister utan skattar. Ja, kistene fann dei inst i eit hjørne. Var det sikkert at dei ikkje hadde skattar? Såg dei riktige ut? Var dei gamle nok? Fine nok? Kunne dei snakka – og viss så, kva for eit mål snakka dei? Det var vel nynorsk?
Det kunne sjå ut som at alle kistene var ifrå 1802, eit toppår i kistebransjen. Og endeleg fann dei ei kiste som tilfredsstilte Garborgsenteret sine strenge krav. Ho var flott å sjå på, frå 1800-talet, loket var solid og det var verken teikn til rote eller rust. Noko skrangla inni òg. Ein skatt? Problemet var berre at ho sto så forferdeleg dårleg til. Ho var tung og måtte lyftast ned ifrå hyllene.
Garborgsenteret sin formidlar vart utpeikt som friviljug til det tunge oppdraget. Han takka for tilliten med berre nokre få banneord. Så tok han tak. Han drog og slepte og skrapte og sveitta – og så klarte han det jammen – han som elles er så liten og veik. Han sette kista på golvet – og ikkje berre det, han sette henne fyrst på foten sin, kanhende for å skåna kista for eit ublidt møte med golvet. For dette fekk formidlaren berre små smerter.
«Ikkje noko å snakka om,» sa han venleg. «Nnnggg!»
Snart kunne han opna kisteloket med andakt. Han høyrde symfoniar for sitt indre øyre, særleg Grieg sin I Dovregubbens hall. Han såg stjerner òg. Dei andre trolla, både dei ifrå Garborgsenteret og dei frå andre avdelingar i Jærmuseet, samla seg rundt han, spente som fjørene i den øydelagte senga som sto inntil veggen bortenfor dei. Kisteloket knirka. Formidlaren støna. Så openberra det seg ein skatt frå gamle dagar. Riktig gamle lampeskjermar!
Gratulerer med funnet, kjære formidlar! Du tek tak i kista igjen. Du lyftar henne opp frå golvet, du tvingar henne opp på hylla, du dyttar henne inn på plassen sin. Og det er det. Inntil vidare. For viss Garborgsenteret finn ut at det er akkurat den kista dei vil ha, så må du ut på tur igjen, kjære formidlar. Du må lyfta meir. Og du kan ergra deg over at du ikkje fjerna lampeskjermane den gongen du hadde sjansen.
Men sikkert er det at til opninga i 2012 skal Garborgsenteret ha Garborgs snakkande skattkiste på plass i utstillinga si.
Skrive av Ørjan Johansen
Vart det den kista? Kom innom og sjå sjølv, då.