I ørska hadde avdelingsdirektør Inger Undheim peika ut norsklektoren, katteeigaren og seriemordaren John Fossmark til sin vikar på Garborgsenteret. Han var også triangelspelar og lokal rockestjerne, ein lesarbrevforfattar av Guds nåde, tidlegare pornoskodespelar, Garborg-ekspert og Kierkegaard-kjennar, trønderhatar og han tok seg godt ut i flammestillongs, særleg sett bakfrå. Fossmark fann seg alltid til rette. Han sette seg i plysjstolen på avdelingsdirektørkontoret og gnei seg i hendene:
«Hi hi hi.»
Sant å seia kunne vikariatet visa seg å vera eit sunt avbrekk for han. Fossmark, som var van med å vera ettertrakta på alle måtar, hadde i det siste vore utsett for press i lokalpressa. Dette for å ha tatt livet av skribentane Jan Zahl, Gonzo Johnsen og Bongo Jensen, samt for å ha sett eit tydeleg bitemerke på leggen til Helge Torvund. Etter at han slapp ut av fengselet hadde han gjenopptatt virket som norsklærar på Bryne vidaregåande, og både Jærbladet og Den 17de Mai trykte sinte lesarbrev frå sinte foreldre i sint veke etter sint veke.
Allereie på sin første dag som leiar kalla Fossmark inn til avdelingsmøte. Han vurderte det som viktig å bli betre kjend med dei tilsette, og samstundes få innsyn i arbeidsoppgåvene deira og finna ut kor dei trong rettleiing. Han slikte seg om munnen og smilte pietistisk, flytta blikket frå den eine til den andre. Han nikka høfleg til utstillingsleiaren, ei lita, energisk dame som gjorde det ho skulle med mykje energi; og til museumslektoren, ei like lita, energisk dame som også gjorde det ho skulle med mykje energi, og som dessutan strikka i pausane; samt til formidlaren, vikar som Fossmark sjølv, men elles liten og slapp og berre interessert i Instagram. Sorry Jansen likna ikkje det minste på sine berømte fetterar, den store Gonzo Johnsen og den noko mindre Bongo Jensen. Begge hadde vore Jansens forgjengarar som formidlarar på Garborgsenteret.
«Javel,» sa Fossmark, «kjære undersåttar. Dette er vårt første møte, men ikkje det siste. Eg har tenkt å vera her lenge.»
Han drakk ein slurk kaffi, smatta og sa:
«Kanskje Inger aldri blir frisk igjen? Det kan me ikkje vita noko om, nei, det kan me ikkje.»
Han tok ein slurk til.
«For det er ikkje opp til oss å avgjera kor lenge ho blir sjukmeld. Nei, det er det ikkje. For korleis kunne me påverka det? Ja, korleis?»
Han sleika seg rundt munnen.
«Men nok om det,» smatta han. «Nok om Inger. Lat oss snakka om den nye situasjonen. Lat oss snakka om meg. Det er eg som er viktig nå. De har nå fått meg som sjef og må forhalda dykk til det. Eg har fått dykk til stab og må forhalda meg til det. Dette er realitetane og dei må me forhalda oss til. Den største forskjellen på meg og dykk er at eg kan avslutta arbeidsforholdet dykkar med eit tastetrykk, medan de må kjempa ein årelang kamp i rettsvesenet for å få jobben tilbake. Så, kor var me? Jau, lat oss bli betre kjende. Eg kjenner jo litt til Gunhild og Jorunn frå før, de er greie nok, det er ingenting å seia på det. Ingen grunn til å seia dykk opp ennå. Me kan venta. Deg, Sorry, er eg mildt sagt noko meir usikker på. Der har me ei avgjerd som ikkje kan venta. Skal du få halda fram i jobben som formidlar eller ikkje? Skal du ikkje få halda fram i jobben eller skal du? Dette er spørsmåla. Men har me svara? Lat oss diskutera det over ein kaffi.»
Han fylte koppen.
«Er det nokon som har litt mjølk eller fløte? Til kaffien, sjølvsagt.»
«Men John,» sa Jansen, som hadde lese alt om Fossmark, alle lesarbreva, avisartiklane, pornoblada, politirapportane, Facebook-statusane, ettersøktplakatane, platemeldingane, internettføljetongane Garborgs galningar av Gonzo Johnsen og Garborgs galningar og diktarhjulet; «eg trudde du brukte å ha konjakk i kaffien?»
«Jau,» brumma Fossmark, «men det er nye tider nå. Eg går på medisin.»
Etter avdelingsmøtet, der utstillingsleiaren og museumslektoren var blitt instruert til å halda fram som før, berre litt betre, var det duka for medarbeidarsamtale mellom avdelingsdirektøren og formidlaren.
Direktøren, som allereie var to hovud høgare enn formidlaren, jekka opp stolen og falda hendene. Han hadde taklampa i ryggen og kasta ein voldsom skugge over bordet.
«Nå,» sa han, «så var det oss, då. Deg og meg, Sorry. Endeleg. Eg har venta på dette tidspunktet, ja eg har nesten vatn i munnen. Fortel meg, eg har høyrt at du er i slekt med Gonzo og Bongo; nå, korleis kan det ha seg? Du liknar jo slett ikkje på dei. Er du adoptert?»
«Nei.» Jansen sendte Fossmark eit iskaldt blikk. «Eg er berre sett saman av recessivt genmateriale. I alle kroppsdelar har eg fått dei svake gena. Slikt kan skje, og det blir kalla uflaks. Det er kje noko å gjera med, med mindre ein har flaks og det har ein som har uflaks aldri.»
«Hm.» Fossmark slikka seg på tommelen. «Stemmer det at de er fetterar, du og Gonzo og Bongo? De er vel omtrent like gamle òg?»
«Ja. Bongo og Gonzo var einegga fetterar og difor temmeleg like. Eg, derimot, er toegga. Eg fekk det dårlegaste genmaterialet frå begge egga.»
«Og namnet då, det er temmeleg merkeleg, er det kje? Sorry då, tenk å heita Sorry, du, det kan kje vera lett. Er det lett, Sorry, og er det merkeleg?»
«Merkeleg må ein kunna seia at det er,» svarte Jansen; «far min, som hadde eit uvørent forhold til talespråk, men ikkje til skriftspråk, fekk ein serie med kraftige nys i dåpen min. Då han var ferdig, sa han «sorry» og såg seg rundt. Dette var tilfeldigvis like etter at presten hadde spurt kva barnet skulle heita, men det visste ikkje far min, for ein høyrer kje noko når ein nys.»
«Interessant,» sa Fossmark. «Men etternamnet då? Kvifor heiter du Jansen når fetterane dine heitte Johnsen og Jensen?»
«Fordi,» sa Jansen, «eg var i slekt med begge, og då kunne eg kje ha eit namn som berre var identisk med den eine.»
«Spennande,» sa Fossmark. «Men nå,» heldt han fram, «er me komne til det punktet i medarbeidarsamtala der eg skal spørja deg om forholdet til næraste leiar. Så. Korleis opplever du relasjonen mellom oss?»
«Tatt i betraktning at du har teke livet av to av mine næraste fetterar, så synst eg det har starta bra,» svarte Sorry Jansen ærleg.
«Nå nå,» protesterte Fossmark, «det eine dødsfallet er klassifisert som mystisk og eg er berre innblanda. Det er kje sikkert eg er skuldig. Og viss eg er skuldig, så kan det ha vore eit uhell. Og viss det ikkje var eit uhell, så kan eg ha blitt forleda av uheldige omstende. Og viss eg ikkje blei forleda av uheldige omstende, men at drapet var planlagt og utført på mest bestialske vis – for slike herlege ting kan skje – så kan det ha vore ei god gjerning likevel. Eg kan ha gjort det for nokon andre si skuld. Eg kan ha drepe Bongo Jensen for å auka universets samla lukke. Har du tenkt du på det, Sorry, at eg kan vera utilitarist?»
«Nei.»
«Så ikkje ver så rask til å dømma folk!» Fossmark slo i bordet, men roa seg heldigvis like brått som han blei sint: «Koss kan du gjera meg glad, Sorry?»
«Eg kan forlenga sjukdomsperioden til Inger Undheim.»
«Interessant,» sa Fossmark, «då ser det ut som me kan samarbeida. Lat oss seia det slik: Så lenge eg har jobben som avdelingsdirektør, held du fram i stillinga som formidlar og er min assistent. Men ryk eg, ryk du. Å gjeva deg sparken vil bli mi siste handling som avdelingsdirektør. Men Sorry, fortel meg, korleis har du tenkt å forlenga sjukdomsperioden til Inger Undheim?»
«Det er hemmeleg.»
«Åhå! Eg likar deg, eg likar deg. Det ser ut som me er bygd av same stoff, du og eg. Eg er rett nok av hardare stoff, men likevel. Og det er greitt, Sorry, eg skal ikkje legga meg opp i jobben din, så lenge du gjer som eg seier. Til slutt vil eg berre be om ei teneste.»
Sorry Jansen såg spørjande på sjefen sin.
«Kunne du tenka deg å kalla meg herre?»
«Ja, herr John.»
Idet Jansen forlét kontoret sat Fossmark og gnei seg i hendene.
Følg med i morgon! Kva skjer då? Det får du vita i morgon!
Til i morgon (5. desember)